Οι Αέρηδες της πλάκας. Ο αρχαιότερος μετεωρολογικός σταθμός του κόσμου ~ Τα Νέα της Κατερίνης

Ο αρχαιότερος μετεωρολογικός σταθμός του κόσμου που υπολόγιζε τον καιρό και την ώρα. Πως γλίτωσε από τον αρπακτικό Έλγιν.

Το κτίριο κατασκεύασε ο Έλληνας αστρονόμος Ανδρόνικος από την Κύρρο της Μακεδονίας το πρώτο μισό του 1ου αιώνα π. Χ. Τον ακριβή λόγο κατασκευής του μέσα στο χώρο της ρωμαϊκής αγοράς δεν τον γνωρίζουμε. Ούτε τον χρηματοδότη του έργου. Οι μελετητές ωστόσο θεωρούν πως ήταν ένα είδος μετεωρολογικού σταθμού της εποχής, που παράλληλα υπολόγιζε και την ώρα. Ήταν σημαντικό για τους εμπόρους να γνωρίζουν την ώρα και τους ανέμους για να μπορούν να υπολογίσουν πότε περίπου θα έφθαναν τα προϊόντα τους στον προορισμό τους

Οι 8 άνεμοι

Το Ωρολόγιο του Κυρρήστου ή Πύργος των Ανέμων ή Αέρηδες, όπως είναι σήμερα γνωστό, είναι ένας οκταγωνικός πύργος 13.5 μέτρων, κατασκευασμένος από πεντελικό μάρμαρο. Πάνω στη στέγη υπήρχε ένας ανεμοδείκτης σε μορφή Τρίτωνα, ο οποίος σήμερα δεν σώζεται. Κάτω από το γείσο της στέγης, απεικονίζονται οκτώ φτερωτοί ανάγλυφοι άνεμοι με τα σύμβολά τους: Βορρέας για τον βορρά, Καικίας για τον βορειοανατολικό, Απηλιώτης για τον ανατολικό, Εύρος για τον νοτιοανατολικό, Νότος για τον νότιο, Λιψ (Λίβας) για τον νοτιοδυτικό, Ζέφυρος για τον δυτικό και Σκίρων για τον βορειοδυτικό. Κάτω από τους ανέμους, ήταν μάλλον τοποθετημένα τα ηλιακά ρολόγια του μνημείου. Στο εσωτερικό υπήρχε υδραυλικό ρολόι για να υπολογίζουν την ώρα τις ανήλιες μέρες, αλλά και τις νύχτες.

Το υδραυλικό ρολόι

Πως ακριβώς υπολόγιζαν την ώρα αλλά και “διάβαζαν” τον καιρό δεν γνωρίζουμε. Διάφοροι επιστήμονες έχουν καταλήξει για το πως λειτουργούσε το υδραυλικό ρολόι. Υπήρχαν δυο δεξαμενές, η μία ψηλότερα από την άλλη. Το νερό από την πηγή της “Κλεψύδρας” στην Ακρόπολη, έφθανε στην επάνω δεξαμενή και από εκεί στην κάτω, όπου υπήρχε πλωτήρας συνδεδεμένος με μία λεπτή μπρούτζινη αλυσίδα. Όταν ανέβαινε με τη στάθμη του νερού, κινούσε την αλυσίδα, η οποία με τη σειρά της περιέστρεφε το μηχανισμό του ρολογιού που βρισκόταν στο κέντρο του πύργου. Κάθε 24 ώρες άδειαζαν τη μικρή δεξαμενή και αυτό ισοδυναμούσε με κούρδισμα του ρολογιού.

Τα χριστιανικά χρόνια

Τους πρώτους χριστιανικούς χρόνους μετατράπηκε σε παλαιοχριστιανική εκκλησία ή σε βαπτιστήριο γειτονικής εκκλησίας, ενώ στο περιβάλλοντα χώρο δημιουργήθηκε νεκροταφείο. Το 18ο αιώνα, μετά την αποχώρηση του Βενετού Μοροζίνη και την ανακατάληψη της πόλης από τους Τούρκους μετετράπη σε τεκέ (τόπο προσευχής) των Δερβίσηδων, του Τάγματος των Μεβλεβήδων και ονομαζόταν τεκές του Μπραΐμη. Τότε ο πύργος απέκτησε παράθυρα.

Η προσπάθεια αρπαγής του πύργου από τον Έλγιν

Μέχρι το 1828, έμεινε στα χέρια των Δερβίσηδων. Θεωρούσαν το τόπο ιερό για αυτό και τον προστάτεψαν από τις αρπακτικές διαθέσεις του Έλγιν. Ο Βρετανός κόμης ήθελε να μεταφέρει ολόκληρο το κτίριο στη Βρετανία και μάλιστα είχε καταστρώσει ολόκληρο σχέδιο. Μετά την απελευθέρωση της Ελλάδας, ο πύργος παρέμεινε αχρησιμοποίητος. Ο λαός πίστευε ότι ήταν ναός αφιερωμένος στον Θεό Αίολο, για αυτό ονόμασαν και την κοντινή οδό Αιόλου. Μόλις το 1843 έγινε χώρος φύλαξης αρχαιοτήτων και μερικά χρόνια αργότερα ξεκίνησε η αναστήλωση όλης της περιοχής.